Dzięki bydgoskiemu systemowi ITS podróże po naszym mieście już trwają krócej. Wprowadzane będą jednak też nowe rozwiązania, m.in. na tablicach zmiennej treści. Czekamy też na sygnały bydgoszczan, co jeszcze warto poprawić.

Z końcem kwietnia zakończy się etap testów Inteligentnych Systemów Transportowych. Na przełomie maja i kwietnia zacznie też działać Centrum Zarządzania Ruchem i Transportem. To jeden z jego najważniejszych elementów. Pracownicy centrum, którzy obecnie przechodzą szkolenia będą odpowiedzialni między innymi za przygotowywanie komunikatów dla kierowców, na przykład ostrzeżeń o wypadkach, blokadach oraz innych wydarzeniach istotnie wpływających na płynność ruchu.  W ramach rozbudowy ITS w sterowniki radiowe wyposażonych zostanie dodatkowo 12 nowych tramwajów z Pesy, które obsługiwać będą linię do Fordonu. Dzięki tym urządzeniom składy szybciej przejeżdżają przez skrzyżowania z sygnalizacją świetlną. Przystępując do realizacji projektu „Inteligentne Systemy transportowe w Bydgoszczy” przyjęto jako cel poprawę czasu przejazdu transportem indywidualnym na poziomie 6%. Obecnie po wprowadzeniu systemu osiągnięto średni wynik na poziomie ok. 32%. Wiele podróży zajmuje zdecydowanie mniej czasu. To samo można powiedzieć o komunikacji publicznej – w  tramwajach, dla których zakładano poprawę o 8% - obecnie średni wynik wynosi ok. 13%.

- Warto podkreślić, że ITS to system wyjątkowo elastyczny. Dysponujemy wieloma cennymi danymi które chcemy udostępniać kierowcom. Mamy dane szacunkowego czasu przejazdu pomiędzy każdym większym skrzyżowaniem na obszarze działania systemu. W okresie testów prezentowaliśmy schematy tras wraz z czasem przejazdu. Docierają do nas sygnały, że kierowcy mają za mało czasu na sczytanie tylu danych. Dlatego zamierzamy ograniczyć liczbę informacji, poprawiając ich czytelność. Poza tym wraz z uruchomieniem Centrum Zarządzania Ruchem i Transportem będą się na tablicach zmiennej treści pojawiać ważne komunikaty. Cały system już oceniamy bardzo pozytywnie. Kluczowe jest oczywiście zredukowanie czasu podróży na ważnych korytarzach transportowych. Nadal zamierzamy jednak pracować nad tym, by był on jak najbardziej przyjazny dla kierowców oraz pasażerów komunikacji miejskiej  – podkreśla dyrektor ZDMIKP, Tomasz Szymański.

Masz uwagi w sprawie funkcjonowania ITS? Napisz do ZDMIKP maila: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. lub prześlij wiadomość tradycyjną pocztą: ZDMIKP w Bydgoszczy, ul. Toruńska 174a, 85-844 Bydgoszcz. Na przełomie kwietnia i maja wraz z uruchomieniem Centrum Zarządzania Ruchem i Transportem uruchomiony zostanie też specjalny numer, gdzie będzie można zgłaszać wszystkie uwagi dotyczące działania nowych urządzeń.

I. Jakie elementy ITS już funkcjonują?

Zielona fala

Zmiany w funkcjonowaniu sygnalizacji świetlnych rozpoczęto z końcem 2014 roku. W tym okresie pojawiły się też pierwsze pozytywne oznaki poprawy warunków ruchu np. znaczne zmniejszenie kolejek na wlotach ronda Fordońskiego  oraz ronda Toruńskiego, poprawa warunków ruchu na ul. Wojska Polskiego, Solskiego, Dworcowej, Kamiennej. Osiągnięciem z zakresu koordynacji sygnalizacji świetlnych tzw. potocznie „zielonej fali” jest ciąg:

• Koordynacje stałe, ustawione „na sztywno” funkcjonujące w okresie od szczytu porannego po godziny późno wieczorne, nie podlegające przerwom przejazdów tramwajowych lub zmianami natężeń ruchu:
  • ciąg ulicy Wyszyńskiego
  • ciąg ulicy Wojska Polskiego - Solskiego
• Koordynacje stałe + priorytet tramwajowy,  koordynacje które mogą być zakłócane okresowo przez tramwaj przejeżdżający z priorytetem
  • ciąg ulic Fordońska - Jagiellońska
  • ciąg ulicy Focha
  • ciąg ul. Kamiennej od ul. Wyszyńskiego w kierunku ul. Pileckiego (tutaj przerywana koordynacja jest przez tramwaj na Gdańskiej jadący z priorytetem)
• Koordynacje zależne od ruchu – kiedy wzrastają natężenia ruchu na danym ciągu ulic system nadzorujący w celu zwiększenia przepustowości na danym kierunku łączy sąsiadujące ze sobą sygnalizacje i „przerzuca” w krótkim czasie większą liczbę pojazdów bez dodatkowych strat powodowanych zatrzymywaniem się pojazdów na pojedynczych skrzyżowaniachciąg ulicy Królowej Jadwigi
  • ciąg ulic Ogińskiego – Sułkowskiego (od C.H. Focus do Chodkiewicza jednokierunkowo)
  • ciąg ulicy Szubińska – pl. Poznański - Grudziądzka
  • ciąg ulicy Toruńskiej (od ronda Toruńskiego do ul. Babia Wieś)
  • ciąg ulicy Krasickiego (przerywana przez priorytet tramwajowy na ul. Gdańskiej , w praktyce koordynuje się co drugi lub trzeci cykl)

Na przykład przejazd pomiędzy skrzyżowaniem ulic Wojska Polskiego i Ujejskiego do skrzyżowania ulic Wyszyńskiego i Kamiennej o długości ok. 3,5 km w godzinie szczytu porannego oraz popołudniowego przed wprowadzeniem systemu ITS wynosił ok. 14 minut. Obecnie po uruchomieniu wszystkich funkcji systemu ITS wraz z koordynacją poszczególnych skrzyżowań tzw. zieloną falą oraz uruchomieniem obszarowego systemu sterowania ruchem czas ten wynosi ok. 7 minut. Na szczególną uwagę zasługuje również korytarz  pomiędzy pętlą Wyścigowa, a rondem Grunwaldzkim, gdzie oprócz priorytetu dla pojazdów komunikacji publicznej (tramwajów) zaprojektowano zieloną falę dla transportu indywidualnego. Przejazd tramwajem na wskazanym odcinku przed wprowadzeniem systemu ITS wynosił ok. 19 minut. Obecnie po uruchomieniu priorytetu dla tramwajów czas ten wynosi ok. 17 minut. Dzięki temu każdy z tramwajów dojeżdża na przystanek na czas bez zbędnych opóźnień. Poza pozytywnym skutkiem dla transportu publicznego zarejestrowano poprawę czasu przejazdu transportem indywidualnym – z 26 minut w szczycie popołudniowym przed wprowadzeniem systemu ITS do ok. 16 minut po jego uruchomieniu.

Kamery na skrzyżowaniach

W ramach systemu ITS zamontowano ponad 40 szybkoobrotowych kamer CCTV na skrzyżowaniach ulic, które wraz z ponad 50 kamerami typu ANPR rejestrującymi cechy pojazdów pozwalają na podejmowanie decyzji dotyczących zarządzania ruchem oraz pomagają ustalić inne szczegóły w działaniach operacyjnych służb mundurowych. Dodatkowo na obszarze okalającym obszar wdrożenia systemu ITS zainstalowano 10 stacji meteorologii drogowej, które na bieżąco podają informacje o zmieniających się warunkach atmosferycznych ważnych dla ruchu drogowego, a co za tym idzie umożliwiają w porę podjęcie czynności przeciwdziałających np. w okresie zimowym. Kamery na ważnych skrzyżowaniach poprawiają też bezpieczeństwo wszystkich użytkowników ruchu.

Nowe sygnalizacje świetlne

Dzięki 7 nowym sygnalizacjom zdecydowanie poprawiło się bezpieczeństwo kierowców i pieszych. Łatwiej wjechać na ul. Solskiego z ulic Leszczyńskiego i Skorupki. Zredukowano do minimum też niebezpieczne manewry na rondzie Kujawskim. Piesi przekraczając jezdnie na ul. Wyszyńskiego lub Jagiellońskiej również czują się bezpieczniejsi.

Elektroniczne tablice na przystankach 

W ramach obecnie wdrożonego podsystemu transportu publicznego zainstalowano 180 szt. dodatkowych tablic informacji przystankowej w 90 lokalizacjach. Nowe tablice są bliźniaczo podobne do wcześniejszych zainstalowanych urządzeń w ramach budowy linii tramwajowej do Dworca PKP w roku 2013 i również objęte tym samym systemem nadzorczym. Bydgoskie tablice informacji pasażerskiej dzięki zastosowaniu technologii wykonania ekranów w oparciu o LCD poza swoimi podstawowymi funkcjami dotyczącymi informacji o rozkładach jazdy posiadają możliwość wyświetlania każdego dowolnie konfigurowalnego  komunikatu stałego lub w wersji filmu np. o zmianach w funkcjonowaniu komunikacji publicznej, informacji o planowanych pracach remontowych na torowiskach, innych utrudnieniach. Komunikaty mogą być wyświetlane jako przebitki na całym ekranie, jako połowa ekranu przy równoczesnym wyświetlaniu rozkładów jazdy lub jako informacja umiejscowiona w pasku stałym lub przewijającym się. Mając dzisiaj ponad 220 tablic informacji przystankowej jesteśmy w stanie dotrzeć do dużej liczby pasażerów na znacznym obszarze Śródmieścia Bydgoszczy.

Kioski informacyjne z funkcją biletomatu

W głównych punktach przesiadkowych miasta Bydgoszczy zainstalowano 20 infokiosków z funkcją biletomatu. Urządzenia te umożliwiają  obecnie pasażerom komunikacji publicznej:

• zapoznanie się układem komunikacji publicznej Bydgoszczy
• zapoznanie się z rozkładem jazdy pojazdów komunikacji publicznej
• wyszukanie połączenia pomiędzy wybranymi punktami miasta wraz z uzyskaniem podpowiedzi o liczbie biletów którą należy zakupić aby dotrzeć we wskazane miejsce (automatyczny zakup biletów na wybrane połączenie)
• zakup dowolnego biletów jednorazowego na przejazdy komunikacją publiczną w Bydgoszczy przez całą dobę
• dodatkowo w niedalekiej perspektywie czasowej  planuje się uruchomienie możliwości doładowań Bydgoskiej Karty Miejskiej

Automatyzacja rozjazdów torowych

Aby zoptymalizować przejazd pojazdów szynowych i w pełni go zautomatyzować w ramach podsystemu transportu publicznego zainstalowano 3 nowoczesne zestawy automatyki zwrotnic tramwajowych w miejscach, w których dotychczas konieczne było ręczne przełączanie zwrotnic przez motorniczego co również wpływało negatywnie na czas przejazdu tramwaju. Miejsca w których zainstalowano nową automatykę rozjazdów to:

• rondo Jagiellonów , wlot południowy
• skrzyżowanie Jagiellońska - Gdańska – Focha, wlot wschodni
• pętla przy ul. Bałtyckiej, zjazd na pętlę z ul. Fordońskiej

Nowe parkomaty 

W ramach systemu zamontowano nowe parkomaty z funkcją informacyjną umożliwiającą przekazywanie dynamicznej ogólnej informacji o dostępności miejsc parkingowych w danym obszarze miasta i kierowaniu pojazdów do innych parkingów gdzie występują jeszcze rezerwy miejsc parkingowych.

Sterowniki radiowe w tramwajach

W celu realizacji priorytetowego przejazdu pojazdów tramwajowych na sieci drogowej miasta Bydgoszczy każdy z dostępnych obecnie (będących w użytkowaniu) tramwajów został wyposażony w specjalne radio krótkiego zasięgu zwane dalej RKZ, które współpracując z komputerami pokładowymi pojazdów generuje sygnały wywołujące priorytet przejazdu dla tramwaju przed jego dojazdem do wyznaczonych punktów meldunkowych na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną.

Tablice informujące o ilości wolnych miejsc w strefie płatnego parkowania

W pierwszym okresie po uruchomieniu testowym 26 tablic informacji parkingowej wyświetlały słowo „zajętość". Po uwagach bydgoszczan zostało ono zastąpione słowem „zapełnienie”. Obecnie na wszystkich tablicach informacji parkingowej zależnie od danych z algorytmu obliczeniowego wyświetlane są komunikaty: zapełnienie małe, zapełnienie średnie lub zapełnienie duże. W celu uzyskania jak najdokładniejszych danych Śródmieście Bydgoszczy (dokładnie podstrefa A strefy płatnego parkowania)zostało podzielone na tzw. obszary parkingowe, którym przypisano poszczególne parkomaty. Obszarom parkingowym nadano charakterystyczne i łatwo kojarzące się w Bydgoszczy nazwy. Każda z tablic informacji parkingowej zawiera trzy panele z informacją o trzech różnych obszarach parkingowych (na każdym panelu jedna nazwa obszaru parkingowego).

Tablice zmiennej treści  VMS

Zostały ustawione w 32 lokalizacjach na głównych wlotach do obszaru objętego funkcjonowaniem systemu ITS. W sytuacjach pogarszających się warunków ruchu oraz wystąpienia nieoczekiwanych zdarzeń informują kierowców o utrudnieniach wyświetlając kolor pomarańczowy lub czerwony. W normalnych warunkach ruchu, kiedy średnia prędkość komunikacyjna poruszającego się pojazdu jest wyższa od 35 km/h w obszarze zabudowanym, a tablica pokazuje na większości ulic kolor zielony kierowca nie musi wcale analizować treści na niej wyświetlanych. Tablica jest wskazówką dla kierowców w sytuacjach pogorszenia warunków ruchu, w sytuacjach kiedy prędkość ruchu spada  np. godziny szczytu porannego lub popołudniowego, zdarzenia drogowe, blokady dróg, akcje ratownicze itp. W takiej sytuacji tablica zmiennej VMS staje się niezastąpionym źródłem bezpośredniej informacji dla kierowcy poprzez dotarcie do niego z treściami do których obecnie nie miał dostępu.

II.Jakie elementy jeszcze są przygotowywane?

Portal internetowy 

W ramach systemu zostanie wkrótce uruchomiony portal internetowy zawierający podstawowe dane generowane przez aplikację nadzorującą. Portal ten powstanie w wersji na urządzenia stacjonarne i mobilne. Z portalu mieszkańcy będą mogli dowiedzieć się wielu ciekawych informacji o warunkach ruchu, informacji parkingowej, utrudnieniach, trasach alternatywnych w trybie on-line oraz porównać te dane z archiwum portalu.  Planowany portal jest obok tablic zmiennej treści oraz tablic informacji przystankowej kolejnym bezpośrednim źródłem dotarcia do mieszkańców Bydgoszczy.

Nowe komunikaty na tablicach zmiennej treści

Po odbiorze końcowym systemu ITS oraz uruchomieniu Centrum Zarządzania Ruchem i Transportem  na tablicach zmiennej treści pojawią się tez dodatkowe komunikaty:

• informacja pogodowa
• alerty pogodowe np. o silnych  podmuchach wiatru lub oblodzeniu nawierzchni
• ostrzeżenia dotyczące utrudnień lub zdarzeń w ruchu drogowym
• komunikaty w formie znaków drogowych o wystąpieniu zatorów
• w związku z sygnałami bydgoszczan uproszczone zostaną też schematy informujące o alternatywnych trasach i czasach przejazdu

Sterowniki radiowe w nowych tramwajach obsługujących linię do Fordonu

W ramach rozbudowy ITS  w sterowniki radiowe wyposażonych zostanie także 12 nowych tramwajów z Pesy, które obsługiwać będą linię do Fordonu. Dzięki tym urządzeniom składy szybciej przejadą przez skrzyżowania z sygnalizacją świetlną.

III. Ile czasu zyskuje komunikacja miejska?

Średni czas przejazdu transportem publicznym na trasie Wyścigowa - Garbary

Średni czas przejazdu transportem publicznym na trasie rondo Jagiellonów – Gdańska/Artyleryjska

Dzięki wdrożeniu ITS znaczącej poprawie uległa również punktualność komunikacji miejskiej na górnym tarasie na korytarzu pomiarowym S2, szczególnie na trasie przejazdu linii numer 79.